Με κλιματικούς όρους αποτελεί μέρος των διακυμάνσεων που παρουσιάζει η επιφανειακή θερμοκρασία του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού εντός της Τροπικής Ζώνης. Ο όρος El Niño, που στα Ισπανικά σημαίνει “το μικρό αγόρι”, αναφέρεται ουσιαστικά στο Θείο Βρέφος καθώς το φαινόμενα εκδηλώνεται την περίοδο των Χριστουγέννων στις δυτικές ακτές της Νοτίου Αμερικής. Συνήθως κάνει την εμφάνισή του στο τέλος κάθε χρόνου και διαρκεί μερικές εβδομάδες, ωστόσο κάθε 3 µε 7 χρόνια αποκτά τη μέγιστη του ένταση.
Μετεωρολογικό «χάος» σε όλο τον πλανήτη μπορεί να φέρει το φετινό Ελ Νίνιο σύμφωνα με τη NASA, με το φαινόμενο να εκδηλώνεται δίχως σημάδια εξασθένισης στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Το Ελ Νίνιο συνδέεται με ξηρασίες και εκτεταμένες πλημμύρες σε όλο τον πλανήτη.
Παρόμοια αύξηση της θερμοκρασίας του Ειρηνικού Ωκεανού έχει καταγραφεί μόλις τρεις φορές κατά τη διάρκεια των 65 τελευταίων ετών: το 1972- 1973, το 1982- 1983 και το 1997-1998, όταν καταγράφηκε και το ισχυρότερο Ελ Νίνιο των τελευταίων ετών.
Στη νοτιοανατολική Ασία, το Ελ Νίνιο προκαλεί κυρίως ξηρασία. Αυτό ακριβώς το φαινόμενο έχει ευνοήσει τους τελευταίους μήνες την εκδήλωση ανεξέλεγκτων δασικών πυρκαγιών στην Ινδονησία, που είναι από τις πιο καταστροφικές στην ιστορία της περιοχής, αλλά και την εξασθένιση των μουσώνων στην Ινδία.
Το Ελ Νίνιο επιτείνει επίσης την εκδήλωση καταιγίδων στο ανατολικό και κεντρικό τμήμα του Ειρηνικού Ωκεανού, αλλά και στη δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής. Φέρνει τέλος ξηρασίες στην Αυστραλία.
Κάνει την εμφάνισή του κάθε δύο ως επτά χρόνια και κορυφώνεται στα τέλη κάθε έτους με τις επιπτώσεις του να είναι ορατές και την επόμενη άνοιξη.
Το φαινόμενο προκαλεί τη μεταφορά θερμών υδάτων από τον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό ανατολικότερα προς τη Βόρειο και τη Νότιο Αμερική.
Τι υποστηρίζει η NASA
Η NASA συνδέει το φετινό Ελ Νίνιο με:- Καθυστέρηση των μουσώνων που έφερε καύσωνες στην Ινδία.
- Πυρκαγιές που μαίνονται εδώ και μήνες στην Ινδονησία λόγω ξηρασίας.
- Σοβαρές πλημμύρες στην Παραγουάη, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και τη Βραζιλία.
- Πτώση της στάθμης του ωκεανού στον δυτικό Ειρηνικό λόγω ψύξης και συστολής των επιφανειακών υδάτων. Αυτό προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε κοραλλιογενείς υφάλους.
- Ξηρασία στη Νότιο Αφρική.
Επιπτώσεις στα τρόφιμα
Σε όλο τον κόσμο, επισημαίνει η αμερικανική υπηρεσία, ξηρασίες και πλημμύρες έπληξαν την αγροτική παραγωγή και ανέβασαν τις τιμές στο ρύζι, τα σιτηρά, τον καφέ και άλλα προϊόντα.Ως αποτέλεσμα, η έλλειψη τροφίμων αναμένεται να επιδεινωθεί σε αφρικανικές χώρες όπως η Αιθιοπία.
Οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες του Ειρηνικού, αναφέρει η NASA, παρουσιάζουν«εντυπωσιακές ομοιότητες» με τις αντίστοιχες εικόνες τον Δεκέμβριο του 1997, όταν πλησίαζε στην κορύφωσή του το χειρότερο Ελ Νίνιο που έχει καταγραφεί ποτέ.
Το φαινόμενο Ελ Νίνιο ορίζεται ως παρατεταμένη θέρμανση της επιφάνειας του Ειρηνικού Ωκεανού στην περιοχή του ισημερινού, ανάμεσα στις Φιλιππίνες και τις δυτικές ακτές της Αμερικής. Εκδηλώνεται όταν εξασθενούν ή αντιστρέφονται οι αληγείς άνεμοι, οι οποίοι κανονικά σπρώχνουν το επιφανειακό θερμό νερό προς τα δυτικά. Ως αποτέλεσμα, τα θερμά επιφανειακά ύδατα επεκτείνονται προς τα ανατολικά.
Στον ανατολικό Ειρηνικό σχηματίζεται έτσι ένα παχύ στρώμα θερμού νερού, το οποίο εξατμίζεται και μεταφέρει θερμότητα ψηλά στην ατμόσφαιρα. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τους αεροχειμάρρους σε όλο τον κόσμο και μεταβάλλει τα μοτίβα των βροχών.
Το Ελ Νίνιο είναι στην πραγματικότητα η θερμή φάση σε μια κυκλική μεταβολή της θερμοκρασίας που ονομάζεται Νότια Ταλάντωση. Η ψυχρή φάση, το αντίθετο του Ελ Νίνιο, ονομάζεται Λα Νίνια.
Δες το βίντεο:
Παρά τα αθώα και παραπλανητικά τους ονόματα οι παραπάνω μπέμπηδες συνδέονται με γιγάντιες δραστηριότητες πλανητικής κλίμακας. Πρόκειται για φαινόμενα αλληλεπίδρασης ωκεανού - ατμόσφαιρας, πού οι μετεωρολογικές τους δράσεις εκτείνονται κατά μήκος τής τροπικής ζώνης απ' τον ανατολικό έως τον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό και εκδηλώνονται με κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις εκεί όπου αυτές σπανίζουν και βασανιστική ξηρασία εκεί πού οι βροχές είναι σύνηθες φαινόμενο. Έτσι έρημες εκτάσεις μετατρέπονται σε πράσινα λιβάδια με διάσπαρτες και γεμάτες ψάρια λίμνες αλλά και άφθονη βλάστηση πού προσελκύει νέους πληθυσμούς πουλιών εμπλουτίζοντας την πανίδα. Ταυτόχρονα όμως σε άλλες περιοχές έχομε καταστρεπτικές πλημμύρες αλλά και φοβερές ξηρασίες πού ευνοούν τις δασικές πυρκαϊές και συνοδεύονται με εξαφάνιση ή μετανάστευση τού ζωικού βασιλείου.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή τους. Με το όνομα Ελ Νίνιο οι ψαράδες τού Περού και τού Εκουαδόρ αναφέρονται σε ένα θερμό θαλάσσιο ρεύμα πού εμφανίζεται στις ακτές τους γύρω στα Χριστούγεννα και διαρκεί μερικούς μήνες. Ισπανικά μάλιστα Ελ Νίνιο σημαίνει το μωρό και λόγω Χριστουγέννων μπορεί να αποδοθεί και ως Θείο Βρέφος. Λόγω των θερμών υδάτων τα ψάρια είναι λιγοστά την περίοδο αυτή και οι ψαράδες βρίσκουν την ευκαιρία να κάνουν διακοπές κατά την διάρκεια των οποίων ασχολούνται με την συντήρηση τού εξοπλισμού τους και διαθέτουν περισσότερο χρόνο για τις οικογένειές τους. Κάθε μερικά χρόνια όμως (3 - 7) τα νερά είναι ιδιαίτερα θερμά και οι διακοπές παρατείνονται υποχρεωτικά μέχρι και τον Μάιο ή τον Ιούνιο και μάλλον μιλάμε πλέον για ανεργία των ψαράδων.
Σήμερα με τον όρο Ελ Νίνιο αναφερόμαστε σ' αυτή την ιδιαίτερη ζεστή περίοδο, πού εμφανίζεται περιοδικά και πού εκτός από την αναστάτωση τής κανονικής ζωής των ψαράδων συνοδεύεται από ισχυρές βροχοπτώσεις και αναγνωρίζεται ως ευρείας κλίμακας φαινόμενο ωκεάνιας θέρμανσης πού επηρεάζει τον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό. Η ένταση των φαινομένων πού το συνοδεύουν κλιμακώνεται από ανώδυνες μορφές μέχρι καταστρεπτικότατες εκδηλώσεις. Στα 9 Ελ Νίνιο, πού προσέβαλαν τα τελευταία 40 χρόνια τις ακτές τής Λατινικής Αμερικής , εκείνο τού 1982-83 σημάδεψε όχι μόνο τον τοπικό καιρό και τη θαλάσσια ζωή των κατοίκων, αλλά επίσης τις παγκόσμιες κλιματικές συνθήκες.
Οι κανονικές συνθήκες τού Ειρηνικού ωκεανού καθορίζονται από την αλληλεπίδραση χαρακτηριστικών τής ατμόσφαιρας και τού ωκεανού. Όπως είναι γνωστό τά θερμότερα νερά τού ωκεανού είναι τά επιφανειακά, αφού αυτά θερμαίνονται κατ' ευθείαν απ' τόν ήλιο, διατηρούνται δέ στήν επιφάνεια αφού είναι ελαφρύτερα (αραιότερα) απ' τά ψυχρά πού κατανέμονται βαθύτερα. Έτσι έχουμε τήν δημιουργία ενός επιφανειακού στρώματος καλά αναμεμειγμένων θερμών υδάτων πού είναι γνωστό ως θερμοκλινές. Στήν ατμόσφαιρα πάλι οι περιοχές κοντά στόν ισημερινό κυριαρχούνται απ' τούς περίφημους αληγείς ανέμους πού πνέουν σταθερά πρός τά δυτικά. Οι άνεμοι αυτοί οφείλονται σε διαφορές τής ατμοσφαιρικής πίεσης πού προκαλούνται απ' την ηλιακή θέρμανση, σε συνδυασμό με την περιστροφή τής γης. Είναι δε ισχυρότατοι πάνω απ΄ τον ωκεανό και εξασθενίζουν πάνω απ' τις ηπείρους.
Πνέοντες λοιπόν οι αληγείς υπεράνω τού Ειρηνικού ωθούν τά επιφανειακά ζεστά νερά πρός τά δυτικά, από τήν Ν. Αμερική πρός τήν Ινδονησία. Αυτό προκαλεί ανύψωση τής στάθμης στόν δυτικό ωκεανό καί ταπείνωση στόν ανατολικό δημιουργώντας μιά υψομετρική διαφορά αρκετών εκατοστών. Τά ζεστά νερά όμως αναπληρώνονται, δέν δημιουργούνται κενά στό νερό, μέ ψυχρότερα νερά πού αναβλύζουν δημιουργώντας φαινόμενο "upwelling" κατά μήκος τών ακτών τής Ν. Αμερικής. Επειδή μάλιστα τά ψυχρότερα αυτά νερά είναι πλούσια σέ θρεπτικά συστατικά καί ευνοούν τήν θαλάσσια μικροζωή (φυτοπλαγκτόν), η διεργασία αυτή κάνει τίς ακτές τού Περού καί τού Εκουαδόρ αλιευτικούς παραδείσους (ψαρότοποι), ενώ η ατμόσφαιρα υπεράνω αυτών είναι σταθερή καί οι βροχοπτώσεις ελάχιστες. Παράλληλα ο ο δυτικός Ειρηνικός με τις θερμές υδάτινες μάζες τροφοδοτεί με θερμότητα τόσο τα μεγαλύτερα πλάτη με ωκεάνια ρεύματα, όσο και την ατμόσφαιρα κυρίως με την εξάτμιση, την οποία αποσταθεροποιεί και εκδηλώνονται καταιγίδες. Αυτή είναι η συνήθης κατάσταση τού τροπικού Ειρηνικού ωκεανού, όπως φαίνεται καί στήν εικόνα από κάτω.
Κατά την εκδήλωση τώρα του Ελ Νίνιο η προηγούμενη κατάσταση τροποποιείται. Οι αληγείς άνεμοι εξασθενίζουν και μερικές φορές αλλάζουν κατεύθυνση. Έτσι μειώνονται τα θερμά επιφανειακά νερά πού ωθούνται δυτικά και τα φαινόμενα "upwelling" κοντά στο Περού εξασθενίζουν ή σταματούν και μαζί τους παύουν να υφίστανται και οι ψαρότοποι με τις ανάλογες επιπτώσεις στις σχετικές δραστηριότητες. Η γιγάντια θερμή πισίνα τού Ειρηνικού είναι μετατοπισμένη ανατολικά. Τα θερμά επιφανειακά νερά εντοπίζονται στο κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό, όπου οι θερμοκρασίες υπερβαίνουν τις συνήθεις ενώ στον δυτικό τα νερά ψύχονται κάτω τού συνήθους. Συνέπεια αυτού είναι έντονες βροχοπτώσεις και συχνές πλημμύρες κατά μήκος των ακτών τής Λατινικής Αμερικής και συνθήκες ξηρασίας στην Ινδονησία και Αυστραλία.
Η νέα κατάσταση "Ελ Νίνιο κατάσταση" φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Η ενέργεια πού αποθηκεύεται στήν πισίνα αυτή ξεπερνά τήν ενέργεια πού δαπανήθηκε στίς Η.Π.Α. από τήν καύση άνθρακα-πετρελαίου-φυσικού αερίου τά τελευταία 100 χρόνια. Εύκολα γίνεται κατανοητό, ότι το Ελ Νίνιο μπορεί νά επηρεάζει τίς παγκόσμιες κλιματικές συνθήκες, αφού η παγκόσμια μηχανή κλίματος λειτουργεί μέ τήν λογική τών συγκοινωνούντων δοχείων. Όταν το πέταγμα μιάς πεταλούδας στήν Ιαπωνία επηρεάζει τον καιρό στήν Ελλάδα, κατά τήν θεωρία τού Χάους, εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο επηρεάζει το παγκόσμιο κλίμα αυτό το γιγαντιαίο καί ατίθασο μωρό.
Το πρώτο βήμα για την κατανόηση και σύνδεση των διαφόρων κομματιών τού puzzle αυτού πού συνθέτει το φαινόμενο Ελ Νίνιο, αλλού ξηρασίες δηλαδή και αλλού κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, έγινε στην δεκαετία τού '30 απ' τον Gilbert Walker και ενώ προσπαθούσε να βρει τρόπο πρόβλεψης των Ασιατικών Μουσώνων. Ανακάλυψε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ τών βαρομετρικών πιέσεων τών δύο πλευρών τού Ειρηνικού ωκεανού. Συγκεκριμένα όταν ανεβαίνει η πίεση στήν ανατολή, πέφτει στήν δύση καί αντιστρόφως. Μεγάλες πιέσεις λοιπόν στήν Ταϊτή συνυπάρχουν μέ μικρές στην Αυστραλία καί το αντίστροφο κάθε λίγα χρόνια. Ο ίδιος μάλιστα έπλασε καί τόν όρο Southern Oscillation (συγκεκομμένα S.O), πού σημαίνει Νότια Ταλάντωση, καί τον απέδωσε στην "τραμπάλα" αυτή τών βαρομετρικών τού Ειρηνικού. Πρόκειται για ένα στάσιμο κύμα, μια μάζα αέρα πού ταλαντώνονται κατά μήκος τής Γραμμής Αλλαγής Ημερομηνίας στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Στο τέλος τής δεκαετίας τού '60 ο καθηγητής τού πανεπιστημίου τής Καλιφόρνιας Jacob Bjerknes πρόσθεσε ένα ακόμα αποφασιστικό κομμάτι στο puzzle, αποδεικνύοντας ότι τα θερμά νερά τού Ελ Νίνιο και η Νότια Ταλάντωση είναι μέρη τού ιδίου φαινομένου πού συχνά αποδίδεται με τα αρχικά E.N.S.O. (El Ninio Southern Oscillation), ενώ το κλειδί τής διεργασίας είναι οι σταθεροί αληγείς άνεμοι όπως ήδη αναφέρθηκε.
Στην εικόνα πού ακολουθεί εμφανίζεται η κατάσταση τού Ειρηνικού όπως ήταν το Νοέμβριο τού 1988. Οι πιέσεις είναι ψηλότερες στην περιοχή τής Ταϊτής απ' ότι στην περιοχή τής Αυστραλίας. Η διαφορά αυτή γεννά δυτικό επιφανειακό άνεμο όπως φαίνεται απ' το μακρύ βέλος. Το χρώμα δείχνει την κατανομή των επιφανειακών θερμοκρασιών. Όσο πιο έντονο κόκκινο, τόσο πιο μεγάλη θερμοκρασία. Οι περιοχές εντόνου βροχοπτώσεως πού εντοπίζονται με δορυφόρους επισημαίνονται με τα νέφη.
Στην ακόλουθη εικόνα εμφανίζεται η κατάσταση τού Ειρηνικού τον ζεστό Νοέμβριο τού 1982 (ισχυρότατο φαινόμενο Ελ Νίνιο). Οι πιέσεις μεγάλωσαν στην δύση και μίκρυναν στην ανατολή. Είναι η δεύτερη κατάσταση τής "τραμπάλας" τού Walker. Οι δυτικοί άνεμοι εξασθένησαν. Τα νέφη είναι μετατοπισμένα ανατολικά, όπως και οι μεγαλύτερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Ο ωκεανός έγινε τεράστια πισίνα και ταράζει την ατμόσφαιρα από πάνω του. Το μωρό γεννήθηκε...
Τα τελευταία 25 χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούν να εμβαθύνουν στο φαινόμενο αυτό, πού μαζί με το αντίστοιχο του Θερμοκηπίου απειλούν να φέρουν τα πάνω κάτω στον γαλάζιο πλανήτη. Το Ελ Νίνιο είναι όπως προκύπτει από τα παραπάνω, μια ακραία ταλάντωση πού διαρκεί πολλά χρόνια σ΄όλο τον Ειρηνικό και την ατμόσφαιρα από πάνω του. Καθώς ο κύκλος ολοκληρώνεται ένα αντί - Ελ Νίνιο εμφανίζεται, η αδελφούλα του Λα Νίνια ενώ το Ελ Νίνιο εξαφανίζεται.
Παρά τα αθώα και παραπλανητικά τους ονόματα οι παραπάνω μπέμπηδες συνδέονται με γιγάντιες δραστηριότητες πλανητικής κλίμακας. Πρόκειται για φαινόμενα αλληλεπίδρασης ωκεανού - ατμόσφαιρας, πού οι μετεωρολογικές τους δράσεις εκτείνονται κατά μήκος τής τροπικής ζώνης απ' τον ανατολικό έως τον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό και εκδηλώνονται με κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις εκεί όπου αυτές σπανίζουν και βασανιστική ξηρασία εκεί πού οι βροχές είναι σύνηθες φαινόμενο. Έτσι έρημες εκτάσεις μετατρέπονται σε πράσινα λιβάδια με διάσπαρτες και γεμάτες ψάρια λίμνες αλλά και άφθονη βλάστηση πού προσελκύει νέους πληθυσμούς πουλιών εμπλουτίζοντας την πανίδα. Ταυτόχρονα όμως σε άλλες περιοχές έχομε καταστρεπτικές πλημμύρες αλλά και φοβερές ξηρασίες πού ευνοούν τις δασικές πυρκαϊές και συνοδεύονται με εξαφάνιση ή μετανάστευση τού ζωικού βασιλείου.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή τους. Με το όνομα Ελ Νίνιο οι ψαράδες τού Περού και τού Εκουαδόρ αναφέρονται σε ένα θερμό θαλάσσιο ρεύμα πού εμφανίζεται στις ακτές τους γύρω στα Χριστούγεννα και διαρκεί μερικούς μήνες. Ισπανικά μάλιστα Ελ Νίνιο σημαίνει το μωρό και λόγω Χριστουγέννων μπορεί να αποδοθεί και ως Θείο Βρέφος. Λόγω των θερμών υδάτων τα ψάρια είναι λιγοστά την περίοδο αυτή και οι ψαράδες βρίσκουν την ευκαιρία να κάνουν διακοπές κατά την διάρκεια των οποίων ασχολούνται με την συντήρηση τού εξοπλισμού τους και διαθέτουν περισσότερο χρόνο για τις οικογένειές τους. Κάθε μερικά χρόνια όμως (3 - 7) τα νερά είναι ιδιαίτερα θερμά και οι διακοπές παρατείνονται υποχρεωτικά μέχρι και τον Μάιο ή τον Ιούνιο και μάλλον μιλάμε πλέον για ανεργία των ψαράδων.
Σήμερα με τον όρο Ελ Νίνιο αναφερόμαστε σ' αυτή την ιδιαίτερη ζεστή περίοδο, πού εμφανίζεται περιοδικά και πού εκτός από την αναστάτωση τής κανονικής ζωής των ψαράδων συνοδεύεται από ισχυρές βροχοπτώσεις και αναγνωρίζεται ως ευρείας κλίμακας φαινόμενο ωκεάνιας θέρμανσης πού επηρεάζει τον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό. Η ένταση των φαινομένων πού το συνοδεύουν κλιμακώνεται από ανώδυνες μορφές μέχρι καταστρεπτικότατες εκδηλώσεις. Στα 9 Ελ Νίνιο, πού προσέβαλαν τα τελευταία 40 χρόνια τις ακτές τής Λατινικής Αμερικής , εκείνο τού 1982-83 σημάδεψε όχι μόνο τον τοπικό καιρό και τη θαλάσσια ζωή των κατοίκων, αλλά επίσης τις παγκόσμιες κλιματικές συνθήκες.
Οι κανονικές συνθήκες τού Ειρηνικού ωκεανού καθορίζονται από την αλληλεπίδραση χαρακτηριστικών τής ατμόσφαιρας και τού ωκεανού. Όπως είναι γνωστό τά θερμότερα νερά τού ωκεανού είναι τά επιφανειακά, αφού αυτά θερμαίνονται κατ' ευθείαν απ' τόν ήλιο, διατηρούνται δέ στήν επιφάνεια αφού είναι ελαφρύτερα (αραιότερα) απ' τά ψυχρά πού κατανέμονται βαθύτερα. Έτσι έχουμε τήν δημιουργία ενός επιφανειακού στρώματος καλά αναμεμειγμένων θερμών υδάτων πού είναι γνωστό ως θερμοκλινές. Στήν ατμόσφαιρα πάλι οι περιοχές κοντά στόν ισημερινό κυριαρχούνται απ' τούς περίφημους αληγείς ανέμους πού πνέουν σταθερά πρός τά δυτικά. Οι άνεμοι αυτοί οφείλονται σε διαφορές τής ατμοσφαιρικής πίεσης πού προκαλούνται απ' την ηλιακή θέρμανση, σε συνδυασμό με την περιστροφή τής γης. Είναι δε ισχυρότατοι πάνω απ΄ τον ωκεανό και εξασθενίζουν πάνω απ' τις ηπείρους.
Πνέοντες λοιπόν οι αληγείς υπεράνω τού Ειρηνικού ωθούν τά επιφανειακά ζεστά νερά πρός τά δυτικά, από τήν Ν. Αμερική πρός τήν Ινδονησία. Αυτό προκαλεί ανύψωση τής στάθμης στόν δυτικό ωκεανό καί ταπείνωση στόν ανατολικό δημιουργώντας μιά υψομετρική διαφορά αρκετών εκατοστών. Τά ζεστά νερά όμως αναπληρώνονται, δέν δημιουργούνται κενά στό νερό, μέ ψυχρότερα νερά πού αναβλύζουν δημιουργώντας φαινόμενο "upwelling" κατά μήκος τών ακτών τής Ν. Αμερικής. Επειδή μάλιστα τά ψυχρότερα αυτά νερά είναι πλούσια σέ θρεπτικά συστατικά καί ευνοούν τήν θαλάσσια μικροζωή (φυτοπλαγκτόν), η διεργασία αυτή κάνει τίς ακτές τού Περού καί τού Εκουαδόρ αλιευτικούς παραδείσους (ψαρότοποι), ενώ η ατμόσφαιρα υπεράνω αυτών είναι σταθερή καί οι βροχοπτώσεις ελάχιστες. Παράλληλα ο ο δυτικός Ειρηνικός με τις θερμές υδάτινες μάζες τροφοδοτεί με θερμότητα τόσο τα μεγαλύτερα πλάτη με ωκεάνια ρεύματα, όσο και την ατμόσφαιρα κυρίως με την εξάτμιση, την οποία αποσταθεροποιεί και εκδηλώνονται καταιγίδες. Αυτή είναι η συνήθης κατάσταση τού τροπικού Ειρηνικού ωκεανού, όπως φαίνεται καί στήν εικόνα από κάτω.
Κατά την εκδήλωση τώρα του Ελ Νίνιο η προηγούμενη κατάσταση τροποποιείται. Οι αληγείς άνεμοι εξασθενίζουν και μερικές φορές αλλάζουν κατεύθυνση. Έτσι μειώνονται τα θερμά επιφανειακά νερά πού ωθούνται δυτικά και τα φαινόμενα "upwelling" κοντά στο Περού εξασθενίζουν ή σταματούν και μαζί τους παύουν να υφίστανται και οι ψαρότοποι με τις ανάλογες επιπτώσεις στις σχετικές δραστηριότητες. Η γιγάντια θερμή πισίνα τού Ειρηνικού είναι μετατοπισμένη ανατολικά. Τα θερμά επιφανειακά νερά εντοπίζονται στο κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό, όπου οι θερμοκρασίες υπερβαίνουν τις συνήθεις ενώ στον δυτικό τα νερά ψύχονται κάτω τού συνήθους. Συνέπεια αυτού είναι έντονες βροχοπτώσεις και συχνές πλημμύρες κατά μήκος των ακτών τής Λατινικής Αμερικής και συνθήκες ξηρασίας στην Ινδονησία και Αυστραλία.
Η νέα κατάσταση "Ελ Νίνιο κατάσταση" φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Η ενέργεια πού αποθηκεύεται στήν πισίνα αυτή ξεπερνά τήν ενέργεια πού δαπανήθηκε στίς Η.Π.Α. από τήν καύση άνθρακα-πετρελαίου-φυσικού αερίου τά τελευταία 100 χρόνια. Εύκολα γίνεται κατανοητό, ότι το Ελ Νίνιο μπορεί νά επηρεάζει τίς παγκόσμιες κλιματικές συνθήκες, αφού η παγκόσμια μηχανή κλίματος λειτουργεί μέ τήν λογική τών συγκοινωνούντων δοχείων. Όταν το πέταγμα μιάς πεταλούδας στήν Ιαπωνία επηρεάζει τον καιρό στήν Ελλάδα, κατά τήν θεωρία τού Χάους, εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο επηρεάζει το παγκόσμιο κλίμα αυτό το γιγαντιαίο καί ατίθασο μωρό.
Το πρώτο βήμα για την κατανόηση και σύνδεση των διαφόρων κομματιών τού puzzle αυτού πού συνθέτει το φαινόμενο Ελ Νίνιο, αλλού ξηρασίες δηλαδή και αλλού κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, έγινε στην δεκαετία τού '30 απ' τον Gilbert Walker και ενώ προσπαθούσε να βρει τρόπο πρόβλεψης των Ασιατικών Μουσώνων. Ανακάλυψε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ τών βαρομετρικών πιέσεων τών δύο πλευρών τού Ειρηνικού ωκεανού. Συγκεκριμένα όταν ανεβαίνει η πίεση στήν ανατολή, πέφτει στήν δύση καί αντιστρόφως. Μεγάλες πιέσεις λοιπόν στήν Ταϊτή συνυπάρχουν μέ μικρές στην Αυστραλία καί το αντίστροφο κάθε λίγα χρόνια. Ο ίδιος μάλιστα έπλασε καί τόν όρο Southern Oscillation (συγκεκομμένα S.O), πού σημαίνει Νότια Ταλάντωση, καί τον απέδωσε στην "τραμπάλα" αυτή τών βαρομετρικών τού Ειρηνικού. Πρόκειται για ένα στάσιμο κύμα, μια μάζα αέρα πού ταλαντώνονται κατά μήκος τής Γραμμής Αλλαγής Ημερομηνίας στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Στο τέλος τής δεκαετίας τού '60 ο καθηγητής τού πανεπιστημίου τής Καλιφόρνιας Jacob Bjerknes πρόσθεσε ένα ακόμα αποφασιστικό κομμάτι στο puzzle, αποδεικνύοντας ότι τα θερμά νερά τού Ελ Νίνιο και η Νότια Ταλάντωση είναι μέρη τού ιδίου φαινομένου πού συχνά αποδίδεται με τα αρχικά E.N.S.O. (El Ninio Southern Oscillation), ενώ το κλειδί τής διεργασίας είναι οι σταθεροί αληγείς άνεμοι όπως ήδη αναφέρθηκε.
Στην εικόνα πού ακολουθεί εμφανίζεται η κατάσταση τού Ειρηνικού όπως ήταν το Νοέμβριο τού 1988. Οι πιέσεις είναι ψηλότερες στην περιοχή τής Ταϊτής απ' ότι στην περιοχή τής Αυστραλίας. Η διαφορά αυτή γεννά δυτικό επιφανειακό άνεμο όπως φαίνεται απ' το μακρύ βέλος. Το χρώμα δείχνει την κατανομή των επιφανειακών θερμοκρασιών. Όσο πιο έντονο κόκκινο, τόσο πιο μεγάλη θερμοκρασία. Οι περιοχές εντόνου βροχοπτώσεως πού εντοπίζονται με δορυφόρους επισημαίνονται με τα νέφη.
Στην ακόλουθη εικόνα εμφανίζεται η κατάσταση τού Ειρηνικού τον ζεστό Νοέμβριο τού 1982 (ισχυρότατο φαινόμενο Ελ Νίνιο). Οι πιέσεις μεγάλωσαν στην δύση και μίκρυναν στην ανατολή. Είναι η δεύτερη κατάσταση τής "τραμπάλας" τού Walker. Οι δυτικοί άνεμοι εξασθένησαν. Τα νέφη είναι μετατοπισμένα ανατολικά, όπως και οι μεγαλύτερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Ο ωκεανός έγινε τεράστια πισίνα και ταράζει την ατμόσφαιρα από πάνω του. Το μωρό γεννήθηκε...
Τα τελευταία 25 χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούν να εμβαθύνουν στο φαινόμενο αυτό, πού μαζί με το αντίστοιχο του Θερμοκηπίου απειλούν να φέρουν τα πάνω κάτω στον γαλάζιο πλανήτη. Το Ελ Νίνιο είναι όπως προκύπτει από τα παραπάνω, μια ακραία ταλάντωση πού διαρκεί πολλά χρόνια σ΄όλο τον Ειρηνικό και την ατμόσφαιρα από πάνω του. Καθώς ο κύκλος ολοκληρώνεται ένα αντί - Ελ Νίνιο εμφανίζεται, η αδελφούλα του Λα Νίνια ενώ το Ελ Νίνιο εξαφανίζεται.
Η Λα Νίνια είναι ουσιαστικά το αντίθετο τού αδελφού της και συνοδεύεται με μικρότερες του συνήθους επιφανειακές θερμοκρασίες στον ανατολικό και κεντρικό Ειρηνικό. Αν και τείνει να εμφανίζεται με μικρότερη συχνότητα, ωστόσο επηρεάζει και αυτή το παγκόσμιο καιρικό μοντέλο προκαλώντας αλλαγές αντίθετες τού Ελ Νίνιο. Ακολουθεί εικόνα πού εμφανίζει χρωματικά την κατανομή των επιφανειακών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του φαινομένου Λα Νίνια. Οι χαμηλές θερμοκρασίες τού κεντρο-ανατολικού Ειρηνικού ωκεανού είναι εμφανείς.
Το ισχυρότερο Ελ Νίνιο τού αιώνα το 1982-83
Κατά την ανάπτυξή του η στάθμη τής θάλασσας στο νησί των Χριστουγέννων στο μέσον τού Ειρηνικού ανήλθε αρκετούς πόντους ενώ στον δυτικό ωκεανό κατήλθε, αποκαλύπτοντας αλλά και εκθέτοντας στην καταστροφή τα ανώτερα στρώματα κοραλλιογενών υφάλων πού περιβάλλουν πολλά νησιά. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες στα νησιά Γκαλαπάγκος και στις ακτές τού Εκουαδόρ ανέβηκαν κατά 10 βαθμούς. Τα θαλασσοπούλια εγκατέλειψαν τα μικρά τους και διασκορπίστηκαν πάνω απ' τον ωκεανό σε μια μάταιη αναζήτηση τροφής. Τα ψάρια μετανάστευσαν, η ετήσια παραγωγή δέρματος φώκιας και θαλασσίου ελέφαντα έπεσε κατά 25%. Μεγάλες ποσότητες μαλακίων ξεβράστηκαν στις ακτές τού Εκουαδόρ. Οι οικονομικές επιπτώσεις σε Περού και Εκουαδόρ ήταν οδυνηρές καθώς το ψάρεμα τής αντζούγιας απέτυχε, ενώ οι σαρδέλες κατέφυγαν νότια στα νερά τής Χιλής. Αλλά και στην ξηρά τα συμβάντα ήταν εντυπωσιακά. Οι ραγδαίες και διαρκείς βροχοπτώσεις μετέτρεψαν την έρημο σε πράσινο τοπίο ανατρέποντας την οικολογία τής φύσης. Πλήθη ψαριών παγιδεύτηκαν στις λίμνες πού δημιουργήθηκαν και περισυνελέγησαν αργότερα απ' τούς ντόπιους. Σε πολλές πλημμυρισμένες εκβολές η παραγωγή γαρίδων κατέγραψε ρεκόρ, αλλά και τα κρούσματα ελονοσίας εντυπωσίασαν αφού σμήνη κουνουπιών και άλλων εντόμων αλλά και πληθυσμοί νέων πουλιών κατέκλυσαν την μέχρι πρόσφατα έρημο.
Την ίδια στιγμή αφύσικα καιρικά μοντέλα προέκυψαν που κατηύθυναν τούς τυφώνες εκτός των συνηθισμένων διαδρομών τους, σε νησιά όπως η Χαβάη και η Ταϊτή, γνωστοί και ως παράδεισοι τής Καραϊβικής, ασυνήθιστα σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Αντίθετα οι ευεργετικές βροχές των Μουσώνων έχασαν τον προορισμό τους και άδειασαν το πολύτιμο φορτίο τους στον κεντρικό Ειρηνικό, αφήνοντας να ξεροψηθούν οι μέχρι τότε παραλήπτες τους Ινδονησία και Αυστραλία. Η "τρέλα" τού καιρού έπνιξε την ανατολική Καλιφόρνια και τις νότιες Η.Π.Α., αλλά βόρεια τα χιονοδρομικά κέντρα και όσοι δραστηριοποιούντο σ' αυτά, επλήγησαν από τον ... ήπιο καιρό αφού το χιόνι δεν ερχόταν.
Η απώλεια τής παγκόσμιας οικονομίας το 1982-83 εξ αιτίας των κλιματικών αλλαγών εκτιμήθηκε πάνω από 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Φυσικά οι ανθρώπινες απώλειες και η συμφορά πού προκλήθηκε ήταν ανεκτίμητη.
Κλείνοντας πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το Ελ Νίνιο και η Λα Νίνια είναι σχεδόν περιοδικά φαινόμενα μεγάλης όμως μεταβλητότητας τόσο στην συχνότητα εμφάνισης όσο και στην ένταση των φαινομένων. Σίγουρα εμφανίστηκαν στο παρελθόν καταστρεπτικότερα του 1982 και τού 1997 αλλά και ηπιότερα. Ίσως σχετίζονται και με την αποκατάσταση τού κλίματος τού πλανήτη από καιρό σε καιρό. Άλλωστε όπως είδαμε παρά πάνω οι συνέπειές του σε πλανητική κλίμακα δεν είναι μόνο αρνητικές. Σίγουρα βέβαια αναστατώνει τις τοπικές κοινωνίες. Οι παρεμβάσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στην φύση δεν φαίνεται να σχετίζονται με την γένεση τού φαινομένου, όπως άλλωστε συμβαίνει και με το άλλο φυσικό αλλά μόνιμο φαινόμενο Θερμοκηπίου. Ίσως όμως επηρεάζουν την συχνότητα εμφάνισης ή και την ένταση των φαινομένων πού τα συνοδεύουν οι εγκληματικές ανατροπές των τοπικών οικολογικών συστημάτων, πού οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα. Σε κάθε περίπτωση είναι θέμα πού χρήζει περαιτέρω έρευνας όπως και η δυνατότητα πρόβλεψης τους. Η τελευταία στηρίζεται κυρίως σε στατιστικές μεθόδους και επομένως το πλήθος των μετρήσεων πού καταγράφονται σε πανίσχυρους σήμερα ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι σημαντικότατο. Άλλοι ερευνητές χρησιμοποιούν υπολογιστικά μοντέλα σε μια προσπάθεια προσομοίωσης των φυσικών διεργασιών σύζευξης ατμόσφαιρας και ωκεανού πού συντελούνται κατά την ανάπτυξη φαινομένων E.N.S.O. Αυτό έγινε εφικτό από την δεκαετία τού '80 οπότε η τρομακτική ισχύς των υπολογιστών επέτρεψε στα ευρείας κλίμακας κλιματικά μοντέλα, να περιλάβουν αλληλεπιδράσεις ατμόσφαιρας-ωκεανού. Τέτοια μοντέλα χρησιμοποιούνται για την μελέτη θεμάτων όπως η παγκόσμια θέρμανση λόγω φαινομένου Θερμοκηπίου.
Πηγή: http://www.econews.gr
Κλείνοντας πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το Ελ Νίνιο και η Λα Νίνια είναι σχεδόν περιοδικά φαινόμενα μεγάλης όμως μεταβλητότητας τόσο στην συχνότητα εμφάνισης όσο και στην ένταση των φαινομένων. Σίγουρα εμφανίστηκαν στο παρελθόν καταστρεπτικότερα του 1982 και τού 1997 αλλά και ηπιότερα. Ίσως σχετίζονται και με την αποκατάσταση τού κλίματος τού πλανήτη από καιρό σε καιρό. Άλλωστε όπως είδαμε παρά πάνω οι συνέπειές του σε πλανητική κλίμακα δεν είναι μόνο αρνητικές. Σίγουρα βέβαια αναστατώνει τις τοπικές κοινωνίες. Οι παρεμβάσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στην φύση δεν φαίνεται να σχετίζονται με την γένεση τού φαινομένου, όπως άλλωστε συμβαίνει και με το άλλο φυσικό αλλά μόνιμο φαινόμενο Θερμοκηπίου. Ίσως όμως επηρεάζουν την συχνότητα εμφάνισης ή και την ένταση των φαινομένων πού τα συνοδεύουν οι εγκληματικές ανατροπές των τοπικών οικολογικών συστημάτων, πού οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα. Σε κάθε περίπτωση είναι θέμα πού χρήζει περαιτέρω έρευνας όπως και η δυνατότητα πρόβλεψης τους. Η τελευταία στηρίζεται κυρίως σε στατιστικές μεθόδους και επομένως το πλήθος των μετρήσεων πού καταγράφονται σε πανίσχυρους σήμερα ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι σημαντικότατο. Άλλοι ερευνητές χρησιμοποιούν υπολογιστικά μοντέλα σε μια προσπάθεια προσομοίωσης των φυσικών διεργασιών σύζευξης ατμόσφαιρας και ωκεανού πού συντελούνται κατά την ανάπτυξη φαινομένων E.N.S.O. Αυτό έγινε εφικτό από την δεκαετία τού '80 οπότε η τρομακτική ισχύς των υπολογιστών επέτρεψε στα ευρείας κλίμακας κλιματικά μοντέλα, να περιλάβουν αλληλεπιδράσεις ατμόσφαιρας-ωκεανού. Τέτοια μοντέλα χρησιμοποιούνται για την μελέτη θεμάτων όπως η παγκόσμια θέρμανση λόγω φαινομένου Θερμοκηπίου.
Πηγή: http://www.econews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου