Ποτάμια

Η ποσότητα νερού που υπάρχει στους ποταμούς και στις λίμνες αντιστοιχεί σε ένα πολύ μικρό μέρος (0,03%) της συνολικής ποσότητας νερού του πλανήτη μας. Η ποσότητα αυτή καλύπτει μόνο το 2% της επιφάνειας της Γης. Ωστόσο 
το γλυκό νερό είναι πολύ σημαντικό, γιατί αποτελεί πηγή ζωής για όλους τους οργανισμούς. 

Ο ποταμός Soča που ρέει στη Σλοβενία και στη βορειοανατολική Ιταλία

Ο ποταμός είναι το υδάτινο ρεύμα που χαρακτηρίζεται από μια σχετική συνέχεια και σταθερότητα τροφοδοσίας και με τομή κοίτης γενικά αρκετά ομαλή. Συνήθως αντιδιαστέλλεται από τον χείμαρρο, που έχει πιο ανώμαλους και απότομους αντίστοιχους χαρακτήρες δεν είναι, όμως, πάντοτε δυνατή η σαφής διάκριση μεταξύ τους. Το σημείο στο οποίο γεννιέται ένας ποταμός ονομάζεται πηγή.

Ένα ποτάμι ξεκινάει πάντοτε με πολλά μικρά ρυάκια που, καθώς κατηφορίζουν, συναντιούνται, ενώνονται και σχηματίζουν ολοένα και λιγότερα ρεύματα με περισσότερο νερό, μέχρι το σχηματισμό μιας κύριας ροής (κοίτης).

Σε έναν ποταμό διακρίνουμε τα εξής μέρη:

Τις πηγές: από τις πηγές ψηλά στα βουνά ξεκινάνε τα ποτάμια. Εκεί πέφτουν πολλές βροχές αλλά και χιόνι. Όταν λιώνουν τα χιόνια τα νερά κυλούν προς το χαμηλότερο υψόμετρο και σχηματίζουν στην αρχή ρυάκια τα οποία ενώνονται για να σχηματίσουν ποταμούς.Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα φρέαρ, (υπόγειο πηγάδι) ή από την ένωση κάποιων χειμάρρων. 

Την κυρίως ροή: είναι το μεγαλύτερο μέρος του ποταμού. Ξεκινά από τις πηγές και φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Με τη λέξη ροή εννοούμε την ποσότητα του νερού που ρέει κατά μήκος ενός ποταμού. Η κυρίως ροή συνήθως βρίσκεται σε πεδιάδα.  Κατά μήκος αυτού του τμήματος ο ποταμός μπορεί να ενωθεί με παραπόταμους αυξάνοντας την ποσότητα του νερού που μεταφέρει. Το μέρος όπου ενώνονται δύο ποταμοί λέγεται συμβολή.

Ο Αμαζόνιος

Τις εκβολές: είναι το τμήμα του ποταμού που χύνεται στη θάλασσα. Εκεί ο ποταμός χωρίζεται σε μικρότερα τμήματα σχηματίζοντας ένα Δέλτα.
Τα νερά του ποταμού συνεχίζουν μέχρι να καταλήξουν κάπου. Αν τα νερά του χύνονται σε μία λίμνη ή στη θάλασσα, το μέρος εκείνο στο οποίο τα νερά του ενώνονται με αυτά της λίμνης ή της θάλασσας ονομάζονται εκβολή και καμιά φορά χρησιμοποιούμε πληθυντικό, εκβολές. Αν τα νερά του ενώνονται με αυτά ενός άλλου ποταμού, το σημείο στο οποίο ενώνονται το ονομάζουμε συμβολή των δύο ποταμών και τον μικρότερο από τους δύο ποταμούς, παραπόταμο.

Ο ποταμός Ροδανός από τη μία και ο ποταμός Arve από την άλλη ενώνονται στη Γενεύη της Ελβετίας, σε μια εκπληκτική φυσική «συνάντηση» ανάμεσα σε νερά διαφορετικού χρώματος.

Το ποτάμιο δέλτα ή δέλτα ποταμού είναι γεωγραφικός σχηματισμός ο οποίος σχηματίζεται από την απόθεση ιζημάτων που μεταφέρει ένας ποταμός στην εκβολή του μια περιοχή με στάσιμο ή νερό που κινείται με μικρή ταχύτητα. Αυτό συμβαίνει όταν ο ποταμός εισέρχεται σε ένα ωκεανό, θάλασσα, λίμνη, αποταμιευτήρα ή (σπανιότερα) σε ένα άλλο ποταμό, ο οποίος δεν μπορεί να απομακρύνει τα ιζήματα. Το όνομά του σχετίζεται με την ομοιότητά του με το ελληνικό γράμμα Δ.

Στο δέλτα, η ταχύτητα του ποταμού μειώνεται γρήγορα, με αποτέλεσμα να ιζήματα που μεταφέρει να αρχίσουν να καθιζάνουν. Αυτά τα αλλούβια συσσωρεύονται, σχηματίζοντας το δέλτα του ποταμού. H ροή του νερού όταν φτάνει στα στάσιμα νερά, δεν περιορίζεται από τις όχθες και επεκτείνεται σε πλάτος, με αποτέλεσμα η ταχύτητά της να μειώνεται και τα ιζήματα που μεταφέρει να καθιζάνουν. Με τον καιρό, αυτό το κανάλι σχηματίζει ένα δελτοειδή λοβό, με αποτέλεσμα το στόμιο του ποταμού να προχωράει.

Ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η εκτροπή των υδάτων και η δημιουργία φραγμάτων μπορούν να έχουν προκαλέσουν ριζικές αλλαγές στο οικοσύστημα ενός δέλτα. Για παράδειγμα, τα φράγματα εμποδίζουν τη ροή των ιζημάτων, με αποτέλεσμα το δέλτα να διαβρωθεί.

Η λεκάνη απορροής είναι μία περιοχή της επιφάνειας του εδάφους, η οποία κλίνει προς ενα ιδιαίτερο σημείο εκφόρτισης και περικλείεται από τον υδροκρίτη, στην οποία συγκεντρώνονται ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα που στη συνέχεια καταλήγουν σε ένα κεντρικό σύστημα. Αυτό το κεντρικό σύστημα μπορεί να είναι ένα ποτάμι που καταλήγει στη θάλασσα, ένας χείμαρρος ή μία λίμνη, σε ένα κλειστό σύστημα, στην οποία συγκεντρώνεται το νερό και εξατμίζεται ή απορροφάται από το έδαφος.

Υδροκρίτης είναι η γραμμή που καταδεικνύει τα όρια μιας λεκάνης απορροής που την χωρίζουν από μια γειτονική λεκάνη απορροής.

  

Εκβολή είναι το παράκτιο τελικό τμήμα ενός ποταμού (σχήμα 1). Τα επιφανειακά στρώματα του νερού στις εκβολές είναι ποτάμιας προέλευσης (γλυκά) και κατευθύνονται προς τη θάλασσα, ενώ τα στρώματα του βυθού είναι θαλάσσιας προέλευσης με ψηλότερη αλατότητα.
Το αλμυρό νερό είναι βαρύτερο από το γλυκό νερό με αποτέλεσμα να σχηματίζει μια σφήνα κάτω από αυτό κατά μήκος της κοίτης. Η ανάμιξη γλυκού και αλμυρού νερού εξαρτάται από τις παλιρροϊκές συνθήκες, τους ανέμους και τις εκβαλόμενες ποσότητες νερού. Σ' αυτά τα συστήματα, τα θρεπτικά συστατικά ουσιαστικά παγιδεύονται, με συνέπεια οι εκβολές να παρουσιάζουν συχνά ευτροφισμό. Επίσης, επειδή οι περισσότερες εκβολές είναι αβαθείς, φθάνει αρκετό φως στο βυθό με αποτέλεσμα η βλάστηση να είναι άφθονη.
Πολλά είδη υδρόβιων οργανισμών βρίσκουν σ’ αυτά τα συστήματα άφθονη τροφή. Το περιβάλλον είναι ευνοϊκό για το γόνο ψαριών και γενικά είναι από τις πιο παραγωγικές περιοχές.
Στις περισσότερες εκβολές ποταμών παρατηρούνται σοβαρές φυσικοχημικές και βιολογικές επιπτώσεις από τη ρύπανση επειδή οι ποταμοί χρησιμοποιούνται ως αποδέκτες λυμάτων. Σε μερικές περιπτώσεις επικρατεί ανοξία και παραγωγή υδρόθειου λόγω της οργανικής ρύπανσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυτικής ζωής και την επικράτηση ορισμένων ειδών φυκών. Συχνά η ρύπανση οδηγεί στη δημιουργία ιζημάτων πλούσιων σε οργανική ύλη. Κάτω από αυτές τις συνθήκες και σε συνδυασμό με τις χαμηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου, προκαλείται αλλοίωση της σύνθεσης της πανίδας του πυθμένα με την επικράτηση οργανισμών όπως σκουληκιών (Πολύχαιτοι και Ολιγόχαιτοι) και ελάττωση των αξιόλογων εμπορικά ειδών ψαριών και οστρακοειδών.

Τα Δέλτα των ποταμών είναι μια μορφή εκβολής με μεγάλη ποικιλία υγροτοπικών τύπων. Είναι τόπος αναπαραγωγής και τροφοληψίας για πολλά είδη ενδημικών πουλιών καθώς και τόπος τροφοληψίας για πολλούς πληθυσμούς μεταναστευτικών υδρόβιων πουλιών.
Υγροτοπικοί τύποι που απαντούν στα Δέλτα των ποταμών:

1. Υφάλμυρες λιμνούλες με βλάστηση παρόμοια με αυτή των λιμνοθαλασσών.
2. Αλατούχα εδάφη χωρίς υδρόφιλη βλάστηση αλλά με λίγα φυτά.
3. Αλοφυτικοί θαμνώνες σε αβαθείς υφέσεις που ξηραίνονται το καλοκαίρι.
4. Αλοέλη.
5. Υγρά λειβάδια αγροστωδών.
6. Χαμηλές αμμοθίνες, κ.ά.

Τα μεγαλύτερα ποτάμια του κόσμου σε μήκος

	ΗΠΕΙΡΟΣ	ΠΟΤΑΜΟΣ	ΜΗΚΟΣ (χλμ.)	ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΡΡΕΟΥΝ
1	Αφρική	Νείλος	6669	Αιθιοπία, Ερυθραία, Σουδάν, Νότιο Σουδάν, Ουγκάντα, Τανζανία, Ρουάντα, Μπουρούντι, Αίγυπτος, Λαϊκή Δημοκρατία Κογκό
2	Αμερική	Αμαζόνιος	6436	Βραζιλία, Πεού, Βολιβία, Κολομβία, Ισημερινός, Βενεζουέλα, Γουιάνα
3	Αμερική	Μισισιπής	5969	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Καναδάς
4	Ασία	Γιαγκ-Τσε-Γιαγκ	5471	Κίνα
5	Αφρική	Κόνγκος	4373	Λαϊκή Δημοκρατία Κογκό, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Δημοκρατία του Κογκό, Τανζανία, Καμερούν, Ζάμπια, Μπουρούντι, Ρουάντα
6	Ασία	Λένας	4312	Ρωσία
7	Αφρική	Νίγηρας	4183	Νιγηρία, Μάλι, Νίγηρ, Αλγερία, Γουινέα, Καμερούν, Μπουρκίνα Φάσο, Ακτή Ελεφαντοστού, Μπενίν, Τσαντ
8	Ωκεανία	Μάρεϊ-Ντάρλινγκ	3717	Αυστραλία
9	Ευρώπη	Βόλγας	3685	Ρωσία
10	Ευρώπη	Δούναβης	2850	Ρουμανία, Ουγγαρία, Αυστρία, Σερβία, Γερμανία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Κροατία

                                                                                                                                         

Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki
          https://el.wikipedia.org/wiki/
              http://www.env-edu.gr/Chapters.aspx?id=137