Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου

Ένα παράθυρο στην γεωλογική ιστορία του Αιγαίου 

Στη δυτική Λέσβο, η φυσική διάβρωση των ηφαιστειακών σχηματισμών φέρνει σιγά-σιγά στο φως εντυπωσιακά απολιθωμένα τμήματα δένδρων που έζησαν στο μακρινό παρελθόν. Στέκουν εκεί αμέτρητα χρόνια, μάρτυρες της ανεπανάληπτης δημιουργίας. Πρόκειται για ένα από τα δύο μεγαλύτερα απολιθωμένα δάση του κόσμου! Το άλλο βρίσκεται στην Αριζόνα των ΗΠΑ (Εθνικό Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους).

Περικλείεται από τους οικισμούς Σίγρι, Ερεσός, Άντισσα στη δυτική Λέσβο, όπου σε μια έκταση 150 τετραγωνικών χιλιομέτρων βρίσκονται διάσπαρτοι απολιθωμένοι κορμοί δέντρων, ενώ μεμονωμένα απολιθώματα βρίσκονται σε πολλά άλλα μέρη του νησιού, όπως ο Μόλυβος, το Πλωμάρι και ο Πολιχνίτος.

Ο Ήφαιστος - ο αρχαίος θεός σε μια στιγμή μεγάλου παροξυσμού τους αφαίρεσε τη ζωή, χαρίζοντας τους την αθανασία. Τα χρώματα τους λαμπερά, απίστευτα ζωντανά, ξεχωρίζουν από τα σταχτιά και τα γκρίζα των ηφαιστειακών πετρωμάτων που τα περιβάλλουν. Αμέτρητες οι αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου και του καστανού, του πράσινου αλλά και του μαύρου. Ανταύγειες από κροκί, άλικο, μενεξεδί μέχρι το πράσινο και το βαθύ μπλε σε ασυνήθιστους συνδυασμούς, θαμπώνουν το μάτι του επισκέπτη.

Πρόκειται για ένα κόσμο διαφορετικό, ακίνητο μα συνάμα τόσο ζωντανό. Η μαγεία μιας άλλης, άγνωστης Ατλαντίδας. Μιας περιοχής που βυθίσθηκε και χάθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια κάτω από τα πυρωμένα σύννεφα στάχτης που δημιούργησαν οι ηφαιστειακές εκρήξεις στο Βόρειο Αιγαίο. Θα μπορούσε να ονομασθεί «Πομπηία των φυτών».

Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου αποτελεί ένα από τα ωραιότερα και σπανιότερα σε παγκόσμια κλίμακα μνημεία της γεωλογικής κληρονομιάς. Δημιουργήθηκε πριν από 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια, όταν ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν και απολίθωσαν το δάσος που κάλυπτε τότε την περιοχή. Η Ελληνική Πολιτεία αναγνωρίζοντας την μεγάλη περιβαλλοντική, γεωλογική και παλαιοντολογική αξία του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, το ανακήρυξε «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης» (ΠΔ 443/1985).

Το Απολιθωμένο Δάσος είναι ιδρυτικό μέλος του Δικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και από το 2004 μέλος του Παγκόσμιου Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO.

Η δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους συνδέεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα στο χώρο του Βορείου Αιγαίου πριν από 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια. Η μεγάλη συχνότητα των απολιθωμένων κορμών που διατηρούνται όρθιοι και με το ριζικό τους σύστημα σε πλήρη ανάπτυξη, αποδεικνύει ότι τα δέντρα απολιθώθηκαν στη φυσική τους θέση και δεν έχουν μεταφερθεί στη θέση που τα βρίσκουμε σήμερα. Πρόκειται δηλαδή για ένα αυτόχθον απολιθωμένο δάσος.

Σήμερα από την φυσική διάβρωση των ηφαιστειακών πετρωμάτων αποκαλύπτονται εντυπωσιακοί ιστάμενοι και κατακείμενοι κορμοί δένδρων που φτάνουν σε μήκος ως και τα είκοσι μέτρα ενώ η διάμετρος των απολιθωμένων κορμών πλησιάζει τα τρία μέτρα. Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερης επιστημονικής αξίας ευρήματα έρχονται επίσης στο φως και από τις συστηματικές ανασκαφές που πραγματοποιεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στην ευρύτερη περιοχή.

Τα ευρήματα στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους  αποκαλύπτουν ότι η περιοχή αποτελούσε τμήμα ενός μεικτού δάσους κωνοφόρων και αγγειόσπερμων δένδρων, ένδειξη ότι η χλωρίδα της περιοχής είχε εξελιχθεί σημαντικά. Τα κωνοφόρα αντιπροσωπεύονται από γένη των οικογενειών Ταξοδιίδες, Πρωτοπευκίδες, Πευκίδες και Κυπαρισσίδες. Στα αγγειόσπερμα ανήκουν αρκετά από τα απολιθωμένα είδη που έχουν προσδιορισθεί, όπως δένδρα Κανέλλας, Δάφνης, Λεύκης, Καρυδιάς, Οξιάς, Σκλήθρου, Πλάτανου, Σφένδαμου, πολλά είδη Δρυός (Βαλανιδιάς) κ.ά. Ιδιαίτερης σημασίας ευρήματα είναι τα απολιθώματα φοινικόδενδρων, αφού αποτελούν την πρώτη καταγραφή ιστάμενων απολιθωμένων φοινίκων. Η σύνθεση της απολιθωμένης χλωρίδας δείχνει ότι το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου αναπτύχθηκε σε υποτροπικό κλίμα.

• http://www.petrifiedforest.gr/
• http://www.lesvosmuseum.gr/site/home/ws/primary+menu/the+forest/mnimio.csp
• http://www.lesvosmuseum.gr/site/home/ws.csp;jsessionid=4D883FD299AEBD7388109911EE7CB271?loc=el_GR